Ο 36χρονος γεωπόνος Τρύφωνας Ζιάτας από τις Ράχες του δήμου Ανδρίτσαινας-Κρεστένων μιλάει στην εφ.Πατρίς για τη γοητεία της Γεωπονικής, για τις δυνατότητες γύρω από τον πρωτογενή τομέα, για τη δύναμη της γνώσης, αλλά και για το επίπεδο της ελληνικής εκπαίδευσης και τη στασιμότητα της Ηλείας.Τι σε ώθησε να ακολουθήσεις τον κύκλο σπουδών της Γεωπονικής;
H ευρύτητα της επιστήμης με την πληθώρα πεδίων δράσης και έρευνας, η ταυτόχρονη συσχέτισή της με το περιβάλλον, την ανάπτυξη, την τεχνολογία και την οικονομία, καθώς και η συνεχής εξέλιξή της και η πλαστικότητά της στις ανθρώπινες ανάγκες και απαιτήσεις ήταν αυτά που με «τράβηξαν». Το ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα σε αμιγώς αγροτική περιοχή σε αγροτική οικογένεια, η καλή φήμη των ελληνικών Γεωπονικών Πανεπιστημίων και η γενικότερη φιλοσοφία και αντίληψή μου συνετέλεσαν σε αυτήν την επιλογή. Πρόκειται για γοητευτική και «ζωντανή» επιστήμη. Η αρχιτεκτονική του αγροτικού τοπίου σε αποζημιώνει με τον καλύτερο τρόπο.
Θεωρείς ότι υπάρχει περιθώριο επαγγελματικής ενασχόλησης με τον πρωτογενή τομέα στη σημερινή Ελλάδα;
Ναι, αλλά με προϋποθέσεις και όχι με ευχολόγια. Διαβάζω χαρακτηρισμούς όπως «ραχοκοκαλιά της οικονομίας» και «πυλώνας εξόδου από την κρίση», με αποτέλεσμα να αποδίδονται στον πρωτογενή τομέα δυνατότητες που δεν τις έχει, τουλάχιστον τώρα. Πρέπει να επαναφέρουμε τη συζήτηση στο πραγματικό πλαίσιο, για να συμβάλουμε ουσιαστικά στην ανάταξή του και στην αύξηση της συμβολής στο ΑΕΠ. Θέσεις εργασίας μπορούν να δημιουργηθούν όχι μόνο άμεσα, στον χώρο της παραγωγής, αλλά σαφώς και σε υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως η έρευνα και η ανάπτυξη, ο ποιοτικός έλεγχος, η ανάπτυξη καναλιών πωλήσεων, το μάρκετινγκ, η εφοδιαστική αλυσίδα.
Για ποιο λόγο πιστεύεις ότι ο πρωτογενής τομέας της Ελλάδας συρρικνώθηκε τα τελευταία 30 χρόνια;
Η ποσοστιαία συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα φθίνει, καθ’ ότι η ζήτηση και οι πόροι της οικονομίας προσανατολίζονται στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Η μείωση του ειδικού βάρους του πρωτογενούς τομέα οφείλεται σε μηχανισμούς του οικονομικού συστήματος και δεν συνδέεται με καλή ή κακή αγροτική πολιτική ούτε με καλές ή κακές προθέσεις. Βέβαια, για κακή αγροτική πολιτική μπορεί να γίνεται λόγος -και αυτό αφορά την ελληνική περίπτωση τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία- όταν η μείωση του ειδικού βάρους οφείλεται στη στασιμότητα ή ακόμη και στη μείωση της παραγωγής του και όχι στην ταχύτερη ανάπτυξη των άλλων τομέων.
Γιατί επικρατεί η αίσθηση περιφρόνησης των επαγγελμάτων που σχετίζονται με την αγροτική παραγωγή;
Αυτό ξεκινά από την πολιτική τάση μέσω της παιδείας και της κοινής οικογενειακής λογικής που επικράτησε, αφού όλη η ελληνική οικογένεια εξαργύρωνε την όποια επιτυχή έκβαση μιας κοπιώδους προσπάθειας μέσα από την επαγγελματική καταξίωση σε τομείς που συρρικνώθηκαν. Η αλματώδης ανάπτυξη της κατασκευής και της χρηματοοικονομικής, αλλά και η επίπλαστη οικονομική ανάπτυξη αποαγροτικοποίησαν την ελληνική ύπαιθρο αποπροσανατολίζοντάς την ή εγκλωβίζοντάς την στα ήδη κεκτημένα.
Η Ηλεία είναι μια περιοχή που βασίζεται στο αγροτικό εισόδημα, αλλά η ανεργία παραμένει υψηλή με αρνητικό αναπτυξιακό δείκτη. Τι έχουμε κάνει λάθος και πώς πιστεύεις ότι διορθώνεται;
Προφανώς και η Ηλεία ακολουθεί την πορεία της ελληνικής επικράτειας. Η εξέλιξη της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα κατά την τελευταία 30ετία, από την ένταξή της στην ΕΕ, προώθησε τη συγκεντροποίηση της παραγωγής με άνοδο της παραγωγικότητας (στρεμματικής απόδοσης) και ταυτόχρονα ανέδειξε την αντιφατικότητα αυτής της εξέλιξης. Οι δεσμεύσεις της ΚΑΠ, η υποχώρηση του όγκου παραγωγής και η επαρκής κάλυψη της εγχώριας ζήτησης με εισαγωγές αντίστοιχων προϊόντων, ιδιαίτερα από χώρες-μέλη της ΕΕ, διαμόρφωσαν αρνητικό αγροτικό-εμπορικό ισοζύγιο. Παρ’ όλα αυτά η Ηλεία διαθέτει αξιοζήλευτο επίπεδο σε προϊόντα, παραγωγούς και γεωπόνους.
Τα τρία μεταπτυχιακά σου μαρτυρούν διάθεση για συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση. Τελικά η γνώση είναι δύναμη;
Η ανάγκη για αυτοβελτίωση είναι αστείρευτη. Κανείς δεν φτάνει πουθενά και ποτέ αν θεωρήσει πως «ξεμπέρδεψε» με την εκπαίδευση και τη γνώση. Η επιστήμη εξελίσσεται και μαζί της κι εμείς. Όχι για τη συλλογή βαρύγδουπων τίτλων, αλλά για τη γνώση και την πληροφορία που δεν σταματά να ανανεώνεται. Το επόμενο στοίχημα είναι η διαχείριση και η διακίνηση της γνώσης. Η δύναμη της γνώσης είναι στη διασπορά της.
Ποια εικόνα έχεις σχηματίσει για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα;
Θα έλεγα ότι εμπεριέχει αντιφάσεις. Αποκλείει πολλές κοινωνικές ομάδες και έξυπνους ανθρώπους ενισχύοντας τον ανταγωνισμό, συχνά προωθεί την αριστεία της τυποποιημένης γνώσης και την στεγανοποίησή της. Ωστόσο, παρέχει ουσιαστική θεωρητική γνώση και επιβιώνει από το φιλότιμο και το μεράκι του εκπαιδευτικού προσωπικού. Γνώρισα πραγματικούς δασκάλους με βαθιά γνώση και διάθεση για εξέλιξη, έρευνα και με πολύ φιλότιμο. Υστερούμε στην προσβασιμότητα και στην ισότητα, στον προσανατολισμό και στη στόχευση. Παρόλα αυτά, δεν ξεχνώ τη φράση ενός ξένου καθηγητή πανεπιστημίου: «Οι Έλληνες, ακόμα κι αν χαλάσει το λογισμικό, μπορείτε εύκολα να βρείτε τη συνάρτηση». Είμαστε φυτώριο επιστημόνων.
Για ποιο λόγο πιστεύεις ότι ο πρωτογενής τομέας της Ελλάδας συρρικνώθηκε τα τελευταία 30 χρόνια;
Η ποσοστιαία συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα φθίνει, καθ’ ότι η ζήτηση και οι πόροι της οικονομίας προσανατολίζονται στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Η μείωση του ειδικού βάρους του πρωτογενούς τομέα οφείλεται σε μηχανισμούς του οικονομικού συστήματος και δεν συνδέεται με καλή ή κακή αγροτική πολιτική ούτε με καλές ή κακές προθέσεις. Βέβαια, για κακή αγροτική πολιτική μπορεί να γίνεται λόγος -και αυτό αφορά την ελληνική περίπτωση τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία- όταν η μείωση του ειδικού βάρους οφείλεται στη στασιμότητα ή ακόμη και στη μείωση της παραγωγής του και όχι στην ταχύτερη ανάπτυξη των άλλων τομέων.
Γιατί επικρατεί η αίσθηση περιφρόνησης των επαγγελμάτων που σχετίζονται με την αγροτική παραγωγή;
Αυτό ξεκινά από την πολιτική τάση μέσω της παιδείας και της κοινής οικογενειακής λογικής που επικράτησε, αφού όλη η ελληνική οικογένεια εξαργύρωνε την όποια επιτυχή έκβαση μιας κοπιώδους προσπάθειας μέσα από την επαγγελματική καταξίωση σε τομείς που συρρικνώθηκαν. Η αλματώδης ανάπτυξη της κατασκευής και της χρηματοοικονομικής, αλλά και η επίπλαστη οικονομική ανάπτυξη αποαγροτικοποίησαν την ελληνική ύπαιθρο αποπροσανατολίζοντάς την ή εγκλωβίζοντάς την στα ήδη κεκτημένα.
Η Ηλεία είναι μια περιοχή που βασίζεται στο αγροτικό εισόδημα, αλλά η ανεργία παραμένει υψηλή με αρνητικό αναπτυξιακό δείκτη. Τι έχουμε κάνει λάθος και πώς πιστεύεις ότι διορθώνεται;
Προφανώς και η Ηλεία ακολουθεί την πορεία της ελληνικής επικράτειας. Η εξέλιξη της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα κατά την τελευταία 30ετία, από την ένταξή της στην ΕΕ, προώθησε τη συγκεντροποίηση της παραγωγής με άνοδο της παραγωγικότητας (στρεμματικής απόδοσης) και ταυτόχρονα ανέδειξε την αντιφατικότητα αυτής της εξέλιξης. Οι δεσμεύσεις της ΚΑΠ, η υποχώρηση του όγκου παραγωγής και η επαρκής κάλυψη της εγχώριας ζήτησης με εισαγωγές αντίστοιχων προϊόντων, ιδιαίτερα από χώρες-μέλη της ΕΕ, διαμόρφωσαν αρνητικό αγροτικό-εμπορικό ισοζύγιο. Παρ’ όλα αυτά η Ηλεία διαθέτει αξιοζήλευτο επίπεδο σε προϊόντα, παραγωγούς και γεωπόνους.
Τα τρία μεταπτυχιακά σου μαρτυρούν διάθεση για συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση. Τελικά η γνώση είναι δύναμη;
Η ανάγκη για αυτοβελτίωση είναι αστείρευτη. Κανείς δεν φτάνει πουθενά και ποτέ αν θεωρήσει πως «ξεμπέρδεψε» με την εκπαίδευση και τη γνώση. Η επιστήμη εξελίσσεται και μαζί της κι εμείς. Όχι για τη συλλογή βαρύγδουπων τίτλων, αλλά για τη γνώση και την πληροφορία που δεν σταματά να ανανεώνεται. Το επόμενο στοίχημα είναι η διαχείριση και η διακίνηση της γνώσης. Η δύναμη της γνώσης είναι στη διασπορά της.
Ποια εικόνα έχεις σχηματίσει για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα;
Θα έλεγα ότι εμπεριέχει αντιφάσεις. Αποκλείει πολλές κοινωνικές ομάδες και έξυπνους ανθρώπους ενισχύοντας τον ανταγωνισμό, συχνά προωθεί την αριστεία της τυποποιημένης γνώσης και την στεγανοποίησή της. Ωστόσο, παρέχει ουσιαστική θεωρητική γνώση και επιβιώνει από το φιλότιμο και το μεράκι του εκπαιδευτικού προσωπικού. Γνώρισα πραγματικούς δασκάλους με βαθιά γνώση και διάθεση για εξέλιξη, έρευνα και με πολύ φιλότιμο. Υστερούμε στην προσβασιμότητα και στην ισότητα, στον προσανατολισμό και στη στόχευση. Παρόλα αυτά, δεν ξεχνώ τη φράση ενός ξένου καθηγητή πανεπιστημίου: «Οι Έλληνες, ακόμα κι αν χαλάσει το λογισμικό, μπορείτε εύκολα να βρείτε τη συνάρτηση». Είμαστε φυτώριο επιστημόνων.
