Του Samuel K. Mensah*
Ουαγκαντούγκου, 1 Μαΐου 2025
— Σε έναν κόσμο όπου οι πολιτικοί
ηγέτες είναι συχνά συνώνυμοι με την πολυτέλεια, τη μυστικότητα και τον
αυτοπλουτισμό, ο Λοχαγός Ιμπραήμ Τραορέ, Πρόεδρος της Μπουρκίνα Φάσο, ανέτρεψε
τις προσδοκίες της ηπείρου.
Σε μια τολμηρή κίνηση που προκάλεσε
σοκ στην πολιτική ελίτ της Αφρικής, ο Τραορέ αποκάλυψε πρόσφατα την προσωπική
του περιουσία και την καθαρή του αξία, αποκαλύπτοντας έναν τρόπο ζωής τόσο
μετριοπαθή που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την πολυτέλεια πολλών ομότιμων του.
Η διαφάνεια και η ταπεινότητά του
έχουν πυροδοτήσει μια συζήτηση σε ολόκληρη την ήπειρο σχετικά με το πώς πρέπει
να μοιάζει η αληθινή ηγεσία.
Σε ηλικία μόλις 36 ετών, ο Λοχαγός
Ιμπραήμ Τραορέ έχει καταφέρει αυτό που γενιές Αφρικανών ηγετών δεν κατάφεραν:
να ζει ταπεινά, να ηγείται με θάρρος και να βάζει τον λαό πάνω από το προσωπικό
κέρδος.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του, ο Τραορέ
ανακοίνωσε ότι η συνολική προσωπική του περιουσία αποτελούνταν από ένα
μεταχειρισμένο φορτηγό Toyota, ένα μικρό οικογενειακό σπίτι στην Ουαγκαντούγκου
και έναν μισθό στρατιώτη που μόλις ξεπερνούσε τα 1.000 δολάρια το μήνα.
Καμία έπαυλη στο εξωτερικό, κανένας
μυστικός τραπεζικός λογαριασμός στην Ελβετία, κανένας στόλος πολυτελών
αυτοκινήτων.
Σε μια εποχή όπου οι Αφρικανοί πολιτικοί είναι διαβόητοι για την αποθήκευση δισεκατομμυρίων στο εξωτερικό, ενώ οι πολίτες τους αγωνίζονται, η δήλωση του Τραορέ ήταν κάτι παραπάνω από επαναστατική.
Η αποκάλυψη των περιουσιακών του στοιχείων δεν ήταν απλώς μια προσωπική δήλωση - ήταν μια άμεση αμφισβήτηση στο διεφθαρμένο σύστημα που εδώ και καιρό πνίγει την Αφρική.
Ενώ άλλοι ηγέτες ταξιδεύουν σε νηοπομπές θωρακισμένων Mercedes και Range Rover, ο Traoré συχνά εμφανίζεται να ταξιδεύει στην πρωτεύουσα με τα ίδια φορτηγά Toyota που χρησιμοποιούν οι στρατιώτες του.
Δεν υπάρχουν φιμέ τζάμια, ούτε ηχηρές
σειρήνες που αναγκάζουν τους φτωχούς να εγκαταλείψουν τον δρόμο. Η παρουσία του
ανάμεσα στον λαό είναι ταυτόχρονα σύμβολο και δήλωση: ηγεσία σημαίνει να φέρεις
το βάρος της ευθύνης με αξιοπρέπεια, όχι να απολαμβάνεις προνόμια.
Ένας καθρέφτης για τις ελίτ της Αφρικής
Η πρωτοφανής διαφάνεια του Τραορέ έχει προκαλέσει αντιδράσεις σε όλη την ήπειρο, αποκαλύπτοντας την απληστία και την υποκρισία της άρχουσας τάξης της Αφρικής.
Από τα μαρμάρινα παλάτια της Λουάντα
μέχρι τους γυάλινους πύργους του Γιοχάνεσμπουργκ, το παράδειγμά του έρχεται σε
έντονη αντίθεση με τους προέδρους και τους υπουργούς που ζουν στην πολυτέλεια
ενώ τα έθνη τους μαραζώνουν.
Στη Νιγηρία, το παλάτι ενός πρώην
κυβερνήτη, αξίας 50 εκατομμυρίων δολαρίων, χλευάζει τα εκατομμύρια που
πεθαίνουν από έλλειψη βασικών φαρμάκων.
Στην Ισημερινή Γουινέα, ο γιος ενός δικτάτορα τρέχει με μια Bugatti αξίας 2 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ ο λαός του ζητιανεύει για φαγητό.
Σε όλη την Αφρική, οι ηγέτες έχουν χτίσει μνημεία για τον εγωισμό τους με χρήματα που προορίζονται για νοσοκομεία, σχολεία και δρόμους.
Αλλά ο ταπεινός τρόπος ζωής του Τραορέ είναι ένας καθρέφτης στον οποίο δεν αντέχουν να κοιτάξουν. Η άρνησή του να πλουτίσει αποτελεί άμεση πρόκληση για ένα σύστημα που βασίζεται στην εκμετάλλευση και την κλοπή.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ξέσπασαν
σε επαίνους μετά την αποκάλυψή του, με μια ανάρτηση που έγινε viral να
αναφέρει: «Ενώ οι Αφρικανοί πρόεδροι είναι απασχολημένοι με την εξασφάλιση
δανείων που αργότερα θα λεηλατήσουν, ο λοχαγός Ιμπραήμ Τραορέ εξασφαλίζει
εξοπλισμό αξίας 20 εκατομμυρίων δολαρίων που πληρώθηκε με χρήματα της Μπουρκίνα
Φάσο».
Από Στρατιώτη σε Σύμβολο
Η άνοδος του Τραορέ στην εξουσία δεν ήταν αποτέλεσμα ξένης επιρροής ή παρασκηνιακών συμφωνιών. Ανήλθε στις τάξεις του στρατού και ωθήθηκε στην ηγεσία από τη λαϊκή ζήτηση μετά το πραξικόπημα του 2022 που ανέτρεψε τον αναποτελεσματικό Πολ-Ανρί Σανταόγκο Νταμίμπα.
Σε αντίθεση με πολλούς στρατιωτικούς ηγέτες που καταλαμβάνουν την εξουσία μόνο και μόνο για να πλουτίσουν, ο Τραορέ έχει απορρίψει σταθερά τα χαρακτηριστικά του αξιώματος. Απέρριψε τον διογκωμένο προεδρικό μισθό, επιλέγοντας αντ' αυτού να ζει με τον μέτριο μισθό του στον στρατό.
Το ισχυρότερο πλεονέκτημά του, λέει, είναι η ακεραιότητά του· η ασπίδα του, η ταπεινότητα· ο πραγματικός του πλούτος, η εμπιστοσύνη του λαού του.
Ενώ άλλοι ηγέτες ταξιδεύουν στο
εξωτερικό αναζητώντας δάνεια και ελεημοσύνες, ο Τραορέ έχει επικεντρωθεί στην
αξιοποίηση των ίδιων πόρων της Μπουρκίνα Φάσο για την ανάπτυξη.
Εξασφάλισε γεωργικό εξοπλισμό αξίας 20
εκατομμυρίων δολαρίων —πληρωμένο σε μετρητά, όχι σε χρέος— και επένδυσε σε
τοπικές υποδομές, σημειώνοντας ρεκόρ στην παραγωγή δημητριακών και ενισχύοντας
την επισιτιστική ασφάλεια για εκατομμύρια ανθρώπους.
Ανάκτηση του Εθνικού Πλούτου
Ίσως η πιο τολμηρή κίνηση του Τραορέ να ήταν στον τομέα του χρυσού. Επί δεκαετίες, ξένες εταιρείες εξόρυξης λεηλατούσαν τα τεράστια αποθέματα χρυσού της Μπουρκίνα Φάσο, αφήνοντας ελάχιστα για τον λαό.
Ο Τραορέ αντέστρεψε αυτή την τάση εθνικοποιώντας την επεξεργασία χρυσού και ιδρύοντας ένα κρατικό διυλιστήριο, διασφαλίζοντας ότι μεγαλύτερο μέρος του πλούτου του έθνους θα παρέμενε στην πατρίδα του. «Πρόκειται για κάτι περισσότερο από χρήματα», δήλωσε. «Πρόκειται για αξιοπρέπεια. Η Μπουρκίνα Φάσο δεν θα είναι πλέον πιόνι σε ξένα παιχνίδια».
Έχει επίσης υποστηρίξει τη δημιουργία μιας πρωτοποριακής φαρμακευτικής εγκατάστασης για την παραγωγή οικονομικά προσιτών φαρμάκων σε τοπικό επίπεδο, με στόχο την απελευθέρωση της χώρας του από την εξάρτηση από ακριβές εισαγωγές. Παράλληλα με ένα νέο εθνικό νοσοκομείο 500 κλινών, αυτές οι πρωτοβουλίες σηματοδοτούν μια σαφή ρήξη με το παρελθόν και μια δέσμευση για πραγματική, ανθρωποκεντρική ανάπτυξη.
Μια Ήπειρος Παρατηρεί—και Ξυπνάει
Οι ενέργειες του Τραορέ έχουν προκαλέσει ανησυχία στις εδραιωμένες ελίτ της Αφρικής. Η ηγεσία του είναι ένα μοντέλο που αρνούνται να μιμηθούν, μια έκκληση για δράση που απειλεί ολόκληρο το σύστημα εκμετάλλευσής τους.
Από το Κάιρο μέχρι το Κέιπ Τάουν, το όνομά του γίνεται συνώνυμο με μια νέα εποχή αφρικανικής διακυβέρνησης - μια εποχή που δίνει προτεραιότητα στους ανθρώπους πάνω από τον προσωπικό πλούτο.
Οι μεταρρυθμίσεις του έχουν εμπνεύσει
ελπίδα πολύ πέρα από τα σύνορα της Μπουρκίνα Φάσο. Σε χώρες πλούσιες σε ορυκτά όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Ζιμπάμπουε, ακτιβιστές και νέοι αναρωτιούνται: Αν ο Τραορέ μπορεί να το κάνει, γιατί όχι κι εμείς; Το παράδειγμά του αποτελεί εφιάλτη για τους διεφθαρμένους πολιτικούς, αποκαλύπτοντας την απληστία και τη δειλία τους και εμπνέοντας μια νέα γενιά να απαιτήσει κάτι καλύτερο.
Αντιμετώπιση Προκλήσεων με Ακεραιότητα
Φυσικά, ο δρόμος του Τραορέ δεν είναι χωρίς εμπόδια. Η Μπουρκίνα Φάσο εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τρομοκρατικές εξεγέρσεις, οικονομικές πιέσεις και πολιτική αντίσταση. Οι επικριτές επισημαίνουν ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον αργό ρυθμό της δημοκρατικής μετάβασης. Αλλά σε αντίθεση με τους ηγέτες που χρησιμοποιούν τις κρίσεις ως δικαιολογία για λεηλασία, οι ενέργειες του Τραορέ γεννιούνται από την ανάγκη και την γνήσια επιθυμία να υπηρετήσει.
Έχει καταργήσει τα γαλλικά ως επίσημη γλώσσα, έχει απελάσει ξένους πρεσβευτές που παρεμβαίνουν και έχει σφυρηλατήσει νέες συμμαχίες με τους γείτονες Μάλι και Νίγηρα.
Η κυβέρνησή του δεν βασίζεται στις
δυτικές ελεημοσύνες και έχει απορρίψει τις εντολές του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας
Τράπεζας υπέρ της αυτάρκειας.
Ένα όραμα για το μέλλον της Αφρικής
Η αποκάλυψη περιουσιακών στοιχείων του
Τραορέ είναι κάτι περισσότερο από μια προσωπική χειρονομία - είναι μια κραυγή
συσπείρωσης για μια ήπειρο που έχει κουραστεί από την προδοσία. Έχει δείξει ότι
είναι δυνατό για έναν Αφρικανό ηγέτη να ζει ειλικρινά, να κυβερνά με
ακεραιότητα και να βάζει τον λαό πάνω απ' όλα. Το όραμά του για την
επισιτιστική κυριαρχία, τον έλεγχο των πόρων και την φαρμακευτική ανεξαρτησία
προσφέρει ένα σχέδιο που πρέπει να ακολουθήσουν και άλλοι.
Όπως το έθεσε ένας σχολιαστής, «η
Μπουρκίνα Φάσο του Τραορέ δεν είναι ουτοπία. Αιμορραγεί και σκοντάφτει, αλλά
είναι μια σπίθα - μια σπίθα που θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια αφύπνιση σε
ολόκληρη την ήπειρο».
Το Λιοντάρι της Ουαγκαντούγκου Βρυχήθηκε
Η ταπεινή καθαρή περιουσία του Λοχαγού
Ιμπραήμ Τραορέ και η διαφανής ηγεσία του έχουν αναγκάσει τις ελίτ της Αφρικής
να αντιμετωπίσουν τις δικές τους αποτυχίες. Ο λαός παρακολουθεί και είναι
έτοιμος για αλλαγή. Το ερώτημα τώρα είναι αν και άλλοι ηγέτες θα ακολουθήσουν
το παράδειγμά του και θα παρασυρθούν από την αυξανόμενη λαϊκή ζήτηση για
δικαιοσύνη, ακεραιότητα και αληθινή προσφορά.
*(Γραφείο Ειδήσεων Africa Today)