Τί κάνεις όταν πέσει δακρυγόνο. Αντιμετώπιση των δακρυγόνων

Το να αναπνέει κανείς μέσα στα δακρυγόνα, ή ακόμα να το νιώθει στα μάτια του, δεν έχει καθόλου πλάκα. Αυτός προφανώς, είναι ο σκοπός τους. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να κάμψουμε την αποτελεσματικότητα των δακρυγόνων, και να μαστε σε θέση να συνεχίσουμε να μαχόμαστε.

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να θυμόμαστε σχετικά με τα δακρυγόνα είναι ότι αποτελούν πρωταρχικά ένα όπλο ΦΟΒΟΥ. Ναι το δακρυγόνο είναι ενοχλητικό. Αλλά ο παράγοντας του φόβου που προκαλείται από τις ρίψεις δακρυγόνων είναι ένα πολύ πιο αποτελεσματικό μέσο διάλυσης ενός πλήθους απ’ ότι το ίδιο το δακρυγόνο. Κανόνας πρώτος λοιπόν είναι να ηρεμήσουμε.

Το δακρυγόνο συχνά εκτοξεύεται σε μορφή χειροβομβίδων. Αυτές μπαίνουν στην κάνη ειδικών όπλων και πυροδοτούνται με “άσφαιρα”. Έτσι, όταν ρίξουν δακρυγόνο, θα ακούσετε τον ήχο των όπλων. Μην ανησυχείτε: δεν σας πυροβολούν.

Αφού ακούσετε τον κρότο, κοιτάξτε ψηλά. το βομβίδιο θα κάνει μια παραβολική πορεία προς τον προορισμό του αφήνοντας ένα ίχνος λευκού καπνού. Αν δεν κατευθύνεται κατά πάνω σας, δεν υπάρχει λόγος να μετακινηθείται. Μείνετε ακίνητοι προς το παρόν. Προειδοποιείστε τους ανθρώπους γύρω σας ότι πέφτει δακρυγόνο, και προσπαθείστε να δείτε πού θα προσγειωθεί. Αν πέφτει κοντά σας, προετοιμαστείτε να κρατήσετε την αναπνοή σας εισπνέοντας μια γερή αναπνοή.

Το βομβίδιο θα κάνει μια μικρή έκκρηξη. Συνήθως αυτό θα γίνει όσο είναι ακόμα στον αέρα, αν και όχι πάντα. Ξανά, κάτι τέτοιο έχει μια ψυχολογική επίπτωση αν δεν είναι κανείς εξοικειωμένος. Μετά την έκρηξη, θα παραμείνει ένα μικρό εξάρτημα που βγάζει καπνό. Είναι μεταλλικό και συνήθως στο μέγεθος μιας μπάλας του τέννις. Θα στροβιλίζεται στο έδαφος βγάζοντας δακρυγόνο αέριο.

Ο άνεμος είναι φίλος σου. Κινήσου προς την μεριά απ’ όπου φυσάει. Ο άνεμος θα παρασύρει το μεγαλύτερο μέρος του αερίου μακριά σου. Μην πανικοβάλεσαι. ΜΗΝ ΤΡΕΧΕΙΣ. Ο πανικός είναι ακριβώς το αποτέλεσμα που προσπαθεί να δημιουργήσει η αστυνομία.

Αν έχεις γάντια και κάτι για να καλύψεις το πρόσωπό σου (θα πούμε γι αυτό σε λίγο), μπορείς να σηκώσεις το βομβίδιο και να το πετάξεις πίσω προς την μεριά της αστυνομίας. Αυτό είναι η πιο ενσυνείδητη κίνηση που μπορείς να κάνεις για να προστατέψεις τους φίλους σου στο δρόμο. Το βομβίδιο θα είναι καυτό, οπότε τα γάντια είναι μάλλον απαραίτητα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: το να σηκώσεις το βομβίδιο θα σημαίνει ότι τα ρούχα σου θα ποτίσουν με δακρυγόνο. Κάτι τέτοιο είναι απολύτως δυσάρεστο και απαιτεί σκληρό πλύσιμο και απορριπαντικό το συντομότερο δυνατόν. Κυρίως: απόφυγε κάθε επαφή μεταξύ των εμποτισμένων ρούχων και του προσώπου σου, καθώς τα χημικά συστατικά παραμένουν ενεργά ακόμα και μέρες αργότερα.

ΠΡΟΣΟΧΗ: μη σηκώνεις βομβίδιο που δεν έχει σκάσει. Μπορείς να τραυματιστείς αν εκκραγεί στα χέρια σου. Μερικά είναι επίσης, τσούφια. Δεν είναι φρόνιμο πάντως να υποθέσεις ότι ένα βομβίδιο που δεν έχει εκκραγεί είναι τσούφιο.

Υποθέτοντας ότι δεν έχεις μάσκα αερίων (η οποία είναι απαραίτητη για πιο μακροχρόνιες κινήσεις μέσα σ’ ένα περιβάλλον ασφυκτικό από δακρυγόνα), ένα φουλάρι ή άλλα ρούχα εμποτισμένα σε ξύδι ή χυμό λεμονιού θα σου επιτρέψουν να αναπνεύσεις για ένα μικρό διάστημα σχετικά καθαρά, όσο χρειάζεται για να απομακρυνθείς από το πεδίο όπου πέφτουν τα δακρυγόνα. Καλύψου! το ξύδι από μηλίτη μυρίζει λιγότερο και προτιμάται (στμ. προσωπικά δεν το χω δοκιμάσει ποτέ. σ’ ένα σχόλιο στο indymedia όπου αναδημοσιεύτηκε αυτό το κείμενο, γράφτηκε ότι κάτι τέτοιο ίσχυε παλιότερα που τα δακρυγόνα ήταν βασικά, μιας και το ξύδι είναι όξινο, αλλά πλέον χρησιμοποιούμε μααλόξ=βάση μιας και τα δακρυγόνα είναι όξινα, κάτι που έχει νόημα. Ωστόσο σε πρόσφατες πορείες, με το καινούριο staff που πετάει η ελ.ασ. τα μααλόξ μας φάνηκαν μάλλον άχρηστα, αντίθετα, το στιμμένο νεράντζι -όξεινο- που μας προσέφερε άλλος διαδηλωτής μάλλον έκανε δουλειά…).

Το να αναπνέεις σε ξύδι δεν είναι ευχάριστο, αλλά σε σχέση με το δακρυγόνο είναι σαν να αναπνέεις σε καθαρό αέρα. Δυστυχώς, η προστατευτική δράση του ξυδιού κρατάει λίγο (μερικά λεπτά), κι έπειτα το φουλάρι σου θα νωτίσει. Μπορείς να έχεις μαζί σου μερικά ακόμη. Το να ξαναδέσεις ένα νωτισμένο φουλάρι στο πρόσωπό σου δεν είναι καθόλου καλή ιδέα. Σιγουρέψου ότι το φουλάρι σου καλύπτει πλήρως την περιοχή της μύτης και του στόματός σου. Πρέπει να φοράς γυαλιά. Γυαλιά αεροστεγή. Το να έχεις έναν οξύ πόνο στο άνω αναπνευστικό σου παλέυεται. Το να σε καιν τα μάτια σου και να τρέχουν ποτάμια δακρύων την ίδια στιγμή, όχι.

Δυο σημαντικές σημειώσεις εδώ:

Καταρχήν ΜΗΝ ΦΟΡΑΤΕ ΦΑΚΟΥΣ επαφής σε κάθε εκδήλωση όπου υπάρχει πιθανότητα να γίνει ρίψη δακρυγόνων. Οι φακοί θα παγιδεύσουν το δακρυγόνο πάνω στα μάτια σας, κάτι που εκτός του ότι είναι εξαιρετικά οδυνηρό, θα καταστρέψει την κόρη των ματιών σας. Δεύτερον, σε αρκετά μέρη (στμ. και στην Ελλάδα πρόσφατα με τον “κουκουλονόμο”) έχει εφαρμοστεί πρόσφατα μια νομοθεσία ενάντια στην χρήση μασκών. Σε ορισμένες νότιες πολιτείες κάτι τέτοιο έγινε με το πρόσχημα της Κου Κλουξ Κλαν.

Στις μέρες μας κύριος στόχος της νομοθεσίας αυτής είναι οι αντιστεκόμενοι που δεν θέλουν να αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά τους και να καταχωρούνται στους φακέλους των μυστικών υπηρεσιών. Οπότε, έχετε υπόψην ότι ακόμα και το να φοράς μια μάσκα ή ένα φουλάρι μπορεί να είναι παράνομα. Ναι, το να προστατεύεσαι από την αστυνομική βία, ακόμα και παθητικά, μπορεί να σε οδηγήσει στην φυλακή.

Μια περιγραφή μου του τί αισθάνεται κανείς όταν έρχεται σε επαφή με δακρυγόνο είναι η εξής: νιώθεις σαν το εσωτερικό του κεφαλιού σου να καίγεται από οξύ.

Υπάρχει ένας πόνος που σε καίει και πιθανότατα ένα συναίσθημα βλενών, δακρύων και σαλιού να τρέχουν (στμ. δεν είναι παρά οι φυσικές διεργασίες του οργανισμού προκειμένου να ανταπεξέλθει). Φτύσε, φύσα την μύτη σου, κάνε γαργάρες και φτύνε. Αν είναι απαραίτητο, ξέπλυνε τα μάτια σου με τρεχόμενο νερό από μέσα προς τα έξω, βάζοντας το κεφάλι κάτω από τη βρύση και στο πλάι.

ΠΡΟΣΟΧΗ: κάντε μερικές δοκιμές πριν το κάνετε αυτό στην πραγματικότητα. Ελάτε σε επαφή με κοντινές σας ομάδες ακτιβιστών και ενημερωθείτει. Έχετε υπόψην ότι το ξέπλυμα των ματιών για περίπτωση ψεκάσματος με σπρέυ πιπεριού είναι μια εντελώς διαφορετική διαδικασία.

Το πως θα αντιδράσει ο κάθε άνθρωπος στο δακρυγόνο, είναι και θέμα οργανισμού. Έχω δει ανθρώπους να ορμάνε απροστάτευτοι στους μπάτσους και να ψεκάζονται για ώρες, μόνο με τη θέληση της δύναμής τους. Ωστόσο μην περιμένετε ότι είναι τόσο εύκολο. Μπορεί να εκπλαγείται όμως.

Τέλος, το διαλυμένο δακρυγόνο πλανάται στον αέρα για ώρες. Τα μάτια, η μύτη, ο λαιμός μπορεί να παραμείνουν ερεθισμένα για αρκετές ώρες μετά την επαφή, ειδικά αν έγινε εκτεταμένη χρήση.

Υπάρχουν δυο βασικοί τύποι δακρυγόνων, τα CS και τα CN. Τα CN είναι 3 με 10 φορές πιο τοξικά από τα CS. Σε υψηλές δόσεις και μέσα σε κλειστούς χώρους μπορούν να αποβούν θανάσιμα. Τα CS από την άλλη, εκτός από τα γνωστά αποτελέσματα, μπορούν να καταλήξουν σε βαριά εγκαύματα και καρδιακές επιπλοκές. Οι επιπτώσεις τους πάντως δεν έχουν ερευνηθεί διεξοδικά.

Αντιμετώπιση δακρυγόνων

Δακρυγόνα/ασφυξιογόνα:

Το δακρυγόνο ανακαλύφθηκε από κάποιους αμερικάνους χημικούς στα 1928. Αναπτύχθηκε σαν όπλο στη διάρκεια του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου αλλά χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα για πρώτη φορά στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Την πιο συχνή του χρήση όμως βρήκε στα επόμενα χρόνια από τις κατασταλτικές δυνάμεις των κρατών ενάντια σε διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις του “εσωτερικού εχθρού”. Η χρήση του αποσκοπεί στο να καταστήσει το “θύμα” ανίκανο να αντισταθεί ή να ξεφύγει ώστε να περάσει υπό τον έλεγχο των δυνάμεων της τάξης.

Οι πιο κοινοί τύποι δακρυγόνων/ασφυξιογόνων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι οι: CS (o-chlorobenzylidenemalononitrile) και CN (w-chloroacetophenone).

Κάποιες συνέπειες της έκθεσης του οργανισμού σ’ αυτά είναι: έντονος ερεθισμός των ματιών που προκαλεί δάκρια ή και προσωρινή τύφλωση, ερεθισμός των βλενογόννων της μύτης, της τραχείας, των πνευμόνων, βήχας, ερεθισμός του λάρυγγα και του στομάχου, τάση για εμετό, πιθανότητα διάρροιας, άγχος-αύξηση των σφιγμών, εφίδρωση, δερματικοί ερεθισμοί. Σε περιπτώσης εισπνοής μεγάλης ποσότητας, έχει καταγραφεί σε τοξικολογική μελέτη ακόμη και χημική πνευμονίτιδα αλλά και θανατηφόρο πνευμονικό οίδημα, καρδιακές προσβολές, γαστρεντερίτιδα, ηπατοκυτταρικές λοιμώξεις, θάνατοι. Το CS ιδιαίτερα, είναι αλκαλικός διαλύτης σουλφυδρυλικών ομάδων και πιθανόν του DNA. Ενδέχεται λοιπόν να προκαλεί ακόμα και γενετικές μεταλλάξεις.

Η έξαρση των συμπτωμάτων ευνοείται πάντως με τη θερμότητα ή την ξηρασία, ενώ ακόμη και μικρές ποσότητες δακρυγόνου μπορούν να επιφέρουν προσωρινά έντονη δυσφορία σε πολλούς ανθρώπους, πράγμα που το καθιστά κι ένα από τα καθιερωμένα όπλα για τον έλεγχο του πλήθους. Χαρακτηριστική είναι η πρώτη αντίδραση του οργανισμού, βλεφαροσπασμοί, αίσθηση καψίματος και σωματικού πόνου. Συνήθως εκτοξεύονται ως κάνιστρα από ειδικά όπλα κάποια από τα οποία ρίχνουν και 4-5 βλήματα διασποράς. Μην επιχειρήσεις να πιάσεις το βλήμα με γυμνά χέρια γιατί είναι υπερβολικά θερμό, ενώ ο χρόνος που χρειάζεται για να πεταχτεί πίσω αρκεί για να επιδράσει πάνω σου αποτελεσματικά. Μπορεί επίσης να ψεκάζονται από σπρέυ χειρός ή από φισούνες σε μέγεθος πυροσβεστήρα. Στην περίπτωση αυτή μπορούν να προκαλέσουν μέχρι και εγκαύματα πρώτου βαθμού.

Φροντίδα:

Αυτό που επιφέρει συνήθως η έκθεση στο CS ή το CN είναι ερεθισμός των ματιών και της τραχείας, βλεφαροσπασμοί, δάκρυα, βήχας, φτάρνισμα, ρινική καταρροή, μαζί με μια αίσθηση καψίματος στο εκτεθειμένο δέρμα και στο στόμα. Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν ναυτία, τάσεις για εμετό, φωτοφοβία, πονοκεφάλους. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως εξαφανίζονται λίγες ώρες μετά την έκθεση. Η δυσφορία συνήθως κρατά για μισή το πολύ ώρα, ενώ το σπρέυ πιπεριού μπορεί να ενοχλεί ακόμη και μετά από 2 ώρες.

Αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα είναι η πρόσβαση σε κάποιο μέρος με καθαρό αέρα, απομάκρυνση από το σημείο όπου έχει πέσει ή έχει ψεκαστεί το δακρυγόνο/ασφυξιογόνο και το ξέπλυμα της επιδερμίδας και των ματιών. ’τομα με διεγνωσμένα αναπνευστικά προβλήματα όπως άσθμα ή εμφύσημα πρέπει να είναι πολύ πιο επιφυλακτικά καθώς ρισκάρουν μια επιδείνωση ή και μονιμοποίηση του προβλήματος σε περίπτωση έκθεσής τους. Το ίδιο όσον αφορά άτομα που φορούν φακούς επαφής, καθώς οι ουσίες που προκαλούν ερεθισμούς παγιδεύονται πίσω απ’ τους φακούς κι έτσι παρατείνεται η έκθεση σ αυτές.

Αν ωστόσο φοράς φακούς μην τους πιάσεις παρά μόνο με καθαρά δάχτυλα, μην τους τρίψεις, μην τους πιέσεις.
Όταν λοιπόν πέσει ή ψεκαστεί το δακρυγόνο/ασφυξιογόνο μην πανικοβάλλεσαι και μη τρίψεις τα μάτια σου. Έχε στο μυαλό σου ότι αυτό δεν είναι και το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί. Παρά την σύγχυση και τον πανικό, μπορείς να βρείς κάποια ανοιχτωσιά να καταφύγεις. Μείνε ψύχραιμος και ανάπνεε αργά. Θυμήσου ότι είναι μόνο προσωρινό. Καθησύχασε τους διπλανούς σου αν έχουν καταληφθεί από τον πανικό. Στη συνέχεια, ξέπλυνε το πρόσωπο με ένα διάλυμα αποτελούμενο κατά 50% από νερό και 50% από βασικό διάλυμα (π.χ. Maalox) που θα έχεις παρασκευάσει από πριν, ή άφθονο νερό. Μην καταπιείς! Φύσηξε επίμονα την μύτη σου, ξέπλυνε το στόμα, φτύσε. Στάσου σε κάποιο σημείο με καθαρό αέρα, με το πρόσωπο προς την μεριά του ανέμου.

Αργότερα, καλό είναι να κάνεις ένα ντους με δροσερό νερό και σαπούνι. Ξέπλυνε προσεκτικά το κεφάλι, ούτως ώστε το νερό από τα μαλλιά σου να μην τρέχει στα μάτια. Κλείσε τα ρούχα που φορούσες σε σακούλες μέχρι να τα πλύνεις, με ισχυρό βασικό (μη-όξεινο) απορρυπαντικό. Πίνε άφθονο νερό. Σε περίπτωση που αντιληφθείς μακροχρόνια συμπτώματα, όπως ερεθισμούς των ματιών ή αναπνευστικά προβλήματα κάποιες μέρες μετά, αναζήτησε ιατρική βοήθεια. Τις επόμενες μέρες, πίνε άφθονο νερό, ακόμη καλύτερα στίβοντας μέσα λίγο λεμόνι. Κοιμήσου αρκετά και απόφευγε το τσιγάρο, το αλκοόλ, την καφείνη, τα τηγανητά/λιπαρά γεύματα: Βοήθησε το συκώτι σου να αποβάλλει τα τοξικά.

Πρόληψη:

Καλύπτουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας, ιδιαίτερα αν έχουμε κάποιο έγκαυμα, ξεφλούδισμα από τον ήλιο κλπ, δεν το αφήνουμε σε καμία περίπτωση εκτεθειμένο. Χρησιμοποιούμε αντηλιακό (βασικό) και σε καμμία περίπτωση λοσιόν/έλαια κλπ γιατί παρατείνουν την επίδραση των δακρυγόνων. Στο εμπόριο μπορούν να βρεθούν ειδικές αντι-ασφυξιογόνες μάσκες (οι καλύτερες είναι αυτές που καλύπτουν ολόκληρο το κεφάλι, με φίλτρα τύπου ΝΑΤΟ, ενώ σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να παίρνουμε τις παλιού τύπου οι οποίες περιέχουν ασβέστιο στα φίλτρα), ωστόσο, η κατοχή μιας τέτοιας μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον μας σε μια πιθανή προσαγωγή, εξακρίβωση κλπ. Εναλλακτικά, μπορούμε να έχουμε γυαλάκια κολυμβητηρίου, ή στην χειρότερη περίπτωση ένα καθαρό μαντήλι, ακόμα και ελαφρώς ποτισμένο στο διάλυμα Maalox, ώστε να καλύπτει την μύτη και το στόμα μας.

Πηγές: Lefteria ,  black-rose.com , tao.ca , wikipedia.org , Περιοδικό Do or Dire,  athens.indymedia.org